Aktualności

Rejestracja firmy na Ukrainie z punktu widzenia polskiego inwestora (analiza regulacji prawnych 2017 r.)

Rejestracja firmy na Ukrainie z punktu widzenia  polskiego inwestora (analiza regulacji prawnych 2017 r.)

Artykuł Partnera Kancelarii Mec. Jurija Naumowicza poświecony analizie procedur rejestracyjnych na Ukrainie

Wybór formy prawnej prowadzenia działalności

Przed założeniem firmy na Ukrainie należy się zastanowić nad wyborem formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej.

Prawo ukraińskie nadaje inwestorowi zagranicznemu szeroki wybór możliwych form prowadzenia przyszłej firmy. W ukraińskim systemie prawnym w odróżnieniu od polskiego, nie ma podziału spółek prawa handlowego na spółki kapitałowe i spółki osobowe. Wszystkie spółki (z wyjątkiem spółki cywilnej) posiadają osobowość prawną.

Regulacje określające formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej zostały zawarte w następujących aktach prawnych:

  • Kodeks cywilny z dnia 16 stycznia 2003 r. (ukr. – Цивільний кодекс України, від 16.01.2003 р. ).
  • Kodeks gospodarczy z dnia 16 stycznia 2003 r. (ukr. – Господарський кодекс України, від 16.01.2003 р.).
  • Ustawa o spółkach handlowych z dnia 19 września 1991 r. (ukr. – Закон України «Про господарські товариства» від 19.09.1991 р.).
  • Ustawa o spółkach akcyjnych z dnia 17 września 2008 r. (ukr. – Закон України «Про акціонерні товариства» від 17.09.2008 р.).

 

W świetle wymienionych powyżej aktów prawa ukraińskiego można wymienić następujące formy prowadzenia działalności gospodarczej:

1)             Osoba Fizyczna – Przedsiębiorca.

2)             Spółka cywilna. Bardzo rzadko spotykana forma. Nie posiada statusu osoby prawnej.

3)             Spółdzielnia.

4)             Spółka pełna. Posiada status osoby prawnej. Wspólnicy w tej spółce ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem.

5)             Spółka komandytowa. Posiada status osoby prawnej. W tej spółce są dwie kategorie wspólników, jedna ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem, a druga odpowiada tylko w granicach swojego wkładu.

6)             Spółka z dodatkową odpowiedzialnością. Posiada status osoby prawnej. W tej spółce wspólnicy oprócz  udziałów ponoszą odpowiedzialność także w granicach pewnej kwoty określonej w umowie (statucie) spółki.

7)             Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Posiada osobowość prawną. Jest to obok Osoby Fizycznej-Przedsiębiorcy  jedna z najbardziej popularnych form prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie.

8)             Spółka akcyjna.

9)             Przedsiębiorstwo Prywatne. Posiada osobowość prawną. Jest to przeżytek regulacji z okresu lat 90-ch. Obecnie rzadko spotykana forma ze względu na brak w obowiązującym prawie precyzyjnych przepisów w zakresie regulacji jej statusu.

10)          Przedstawicielstwo podmiotu zagranicznego.

 

Wydaje się, że ze wszystkich form prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie wymienionych powyżej na uwagę zasługują dwie:

  • Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
  • Przedstawicielstwo.

 

Pozostałe formy (z wyjątkiem spółki akcyjnej) raczej rzadko spotyka się w obrocie gospodarczym na Ukrainie. Głównie z powodu odpowiedzialności wspólników swoim własnym majątkiem za zobowiązania spółki w przypadku wyboru takich form jak np. spółka pełna, komandytowa, cywilna czy spółka z dodatkową odpowiedzialnością.

 

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Regulacje w zakresie statusu spółki z ograniczona odpowiedzialnością w prawie ukraińskim są podobne do polskich. Podstawową zasadą dla tej spółki jest to, że wspólnicy odpowiadają wyłącznie w granicach swych udziałów. Spółka z o.o. posiada kapitał zakładowy. Obecne regulacje nie określają wysokości minimalnego kapitału zakładowego dla spółki z o.o. Czyli, teoretycznie, może to być nawet 1 UAH. Spółka z o.o. może mieć jednego lub więcej wspólników. Organy spółki z o.o. to: walne gromadzenie wspólników; zarząd (w Ukrainie używa się nazwy dyrektor, dyrektor generalny lub dyrekcja); komisja rewizyjna.

 

Procedura rejestracyjna

Poniżej przedstawię podstawowe regulacje z zakresu rejestracji firmy na przykładzie spółki z o.o.

Zasady rejestracji firmy na Ukrainie określono w ustawie O państwowej rejestracji osób prawnych, osób fizycznych-przedsiębiorców i zrzeszeń obywateli z dnia 15.05.2003 r. (ukr. – Закон України “Про державну реєстрацію юридичних осіб, фізичних осіб - підприємців та громадських формувань від 15.05.2003  755-IV), - dalej Ustawa Rejestracyjna.

Rejestracji firmy dokonują tzw. rejestratorzy państwowi (ukr. – державний реєстратор). Na Ukrainie prowadzony jest Ogólnokrajowy Państwowy Rejestr Osób Prawnych, Osób Fizycznych-Przedsiębiorców i Zrzeszeń Obywateli (ukr. – Єдиний державний реєстр юридичних осіб, фізичних осіб - підприємців та громадських формувань). Dane wszystkich podmiotów gospodarczych sa wprowadzane do tego rejestru. Jest to odpowiednik polskiego Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Rejestr jest dostępny w Internecie pod adresem - https://usr.minjust.gov.ua/ua/freesearch

Rejestratorzy państwowi działają przy organach samorządu terytorialnego w każdym rejonie na Ukrainie (odpowiedni powiatu).

W celu założenia firmy należy złożyć wniosek (na specjalnym druku) wraz z wymaganymi załącznikami do rejestratora państwowego według miejsca przyszłej siedziby firmy. Wniosek można złożyć także do innego rejestratora w obwodzie (odpowiednik województwa) gdzie siedzibę będzie miała firma. Oprócz Rejestratowa Państwowego czynnosci rejestracyjne może także przeprowadzić notariusz, który prowadzi kancelarię w obwodzie gdzie bedzie miała siedzibe przyszła firma. Jednakże, rejestracja za pośrednictwem notariusza wiąże sie z dodatkowymi kosztami. Przypomnę, że obecnie Rejestratorzy Państwowi nie pobierają zadnej opłaty w przypadku założenia spółki z o.o.

W celu rejestracji spółki z o.o. oprócz wniosku do rejestratora państwowego należy złożyć:

  • Statut, podpisany przed wszystkich wspólników (nie wymaga formy notarialnej),
  • Protokół walnego zgromadzenia (nie wymaga formy notarialnej),
  • Pełnomocnictwo, jeżeli dokumenty składa pełnomocnik.
  • W przypadku, jeżeli wspólnikiem bdzie polska spółka, należy złożyć oryginał odpisu z KRS (z pieczątkami). Wystarczy aktualny odpis. Odpis powinien być przetłumaczony na Ukrainie na język ukraiński w trybie tzw. tłumaczenia notarialnego, czyli poświadczenia podpisu tłumacza przez notariusza ukraińskiego. Polskie tłumaczenie przysięgłe w tym przypadku nie wystarczy.

 

Procedura rejestracyjna może być przeprowadzona w całości przez pełnomocnika. Oznacza to, że założyciele firmy wcale nie muszą przyjeżdżać na Ukrainę. W takim przypadku każdy z przyszłych wspólników musi udzielić pełnomocnikowi pełnomocnictwa w formie aktu notarialnego. Akt notarialny może być sporządzony przez polskiego notariusza. Taki dokument w świetle art. 15 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych, sporządzonej w Kijowie dnia 24 maja 1993 r . (Dz.U.94.96.465) nie wymaga legalizacji czy apostille. Pełnomocnictwo należy przetłumaczyć na język ukraiński. Tłumaczenia trzeba dokonać na terytorium Ukrainy  w formie tzw. tłumaczenia notarialnego.

Przed założeniem spółki należy podjąć decyzję odnośnie składu przyszłego zarządu spółki z o.o. Na Ukrainie raczej jest przyjęte, że jest to zarząd jednoosobowy – tzw. Dyrektor lub Dyrektor Generalny. Niestety, przepisy są skonstruowane w taki sposób, że powołanie do składu zarządu polskiego obywatela, który nie ma na Ukrainie prawa stałego pobytu, może skutkować tym, że ukraiński urząd pracy uzna to za stosunek pracy bez pozyskania odpowiedniego zezwolenia na pracę. Wiąże się to z nałożeniem na spółkę kary finansowej. Dlatego, do składu zarządu należy powołać obywatela Ukrainy lub cudzoziemca posiadającego prawo stałego pobytu na Ukrainie. Paradoks polega na tym, że nie można wystąpić o pozwolenie na pracę, ponieważ z takim wnioskiem występuje pracodawca, czyli w tym przypadku powinna wystąpić spółka, której jeszcze nie ma. Dlatego zaleca się w pierwszym okresie działalności spółki do składu zarządu powołać tymczasowo obywatela Ukrainy lub cudzoziemca posiadającego prawo stałego pobytu na Ukrainie, a następnie wystąpić do urzędu pracy o zezwolenie na pracę dla docelowego składu zarządu. Osobiście nie zgadzam się z taka pozycja urzędu pracy, ponieważ należało odróżnić stosunek pracy od faktu powołania do składu organu spółki. Więcej na ten temat zob.: A. Kosyło. Zatrudnienie cudzoziemca na stanowisku członka organu spółki handlowej w świetle przepisów prawa ukraińskiego [w:] Transgraniczność stosunku pracy, red. Michał Mościcki, Bogusz Bomanowski, Lublin 2015, s. 125-138

Należy pamiętać o tym, że jeżeli wspólnikiem spółki ma zostać osoba fizyczna, to rejestracja będzie niemożliwa w przypadku, jeżeli osoba ta nie posiada ukraińskiego numeru identyfikacji podatkowej. W takiej sytuacji należy całą procedurę rozpoczęć od pozyskania numeru. W tym celu należy złożyć do urzędu skarbowego na Ukrainie (miejsce nie ma znaczenia) wniosek oraz tzw. notarialne tłumaczenie (jest to odpowiednik polskiego tłumaczenia przysięgłego) paszportu. Dokumenty do urzędu skarbowego może także złożyć pełnomocnik. Procedura pozyskania numeru podatkowego trwa ok. jednego tygodnia.

Zgodnie z art. 26 Ustawy Rejestracyjnej procedura założenia firmy powinna być przeprowadzona przez rejestratora państwowego w terminie 24 godzin.